O le tali a le Komesina i le lipoti a le HMICFRS: O se asiasiga i le lelei o le taulimaina e leoleo o sauaga ogaoga i tupulaga

1. Fai mai le Komesina o Leoleo & Solitulafono:

1.1 Ou te taliaina le mauaina o o le lipoti lea e taula'i atu i le tali atu a leoleo i Sauaga Matutua a Tupulaga Talavou ma pe fa'afefea ona fa'aleleia atili le tali atu a Leoleo i Sauaga Tulaga a Talavou. O vaega o lo'o mulimuli mai o lo'o fa'amatala mai ai le auala o lo'o fa'atalanoaina ai e le Force fautuaga a le lipoti, ma o le a 'ou mata'ituina le aga'i i luma e ala i faiga va'ava'ai a lo'u Ofisa.

1.2 Sa ou talosagaina se finagalo o le Leoleo Sili e uiga i le lipoti, ma sa ia taʻua:

Ou te fa'afeiloa'i i le lipoti a le HMICFR 'O se asiasiga o le lelei o le fa'afetaia'ia e leoleo o sauaga matuiā a talavou' lea na lomia ia Mati 2023.

Tim De Meyer, Leoleo Sili mo Surrey Leoleo

2.        lagona

2.1 O le lipoti a le HMICFRS o loʻo faʻatatau i galuega a le Vaega o Faʻaitiitiga Faʻasaunoa (VRUs). Mai le 12 au na asia, 10 o latou sa faʻaaogaina se VRU. O sini o le iloiloga o le:

  • Malamalama pe fa'afefea ona galulue leoleo ma VRU ma fa'alāpotopotoga pa'aga e fa'aitiitia sauaga matuiā a tupulaga;
  • O le a le lelei o le faaaogaina e leoleo o latou malosi e faaitiitia ai sauaga matuia i tupulaga talavou, ma pe latou te malamalama i le le tutusa o ituaiga;
  • O le a le lelei o le galulue faatasi o leoleo ma faalapotopotoga faapaaga ma faia se faiga mo le soifua maloloina lautele i sauaga ogaoga a tupulaga.

2.2       O se tasi o mataupu a le atunuu mo Sauaga Matutua a Tupulaga Talavou o le leai lea o se faauigaga e taliaina lautele, ae o le lipoti e taulaʻi i se faʻamatalaga e pei ona taua i lalo:

Sauaga Tulaga a Tupulaga Talavou e pei o so'o se fa'alavelave e a'afia ai tagata e 14 i le 24 tausaga e aofia ai:

  • sauaga e mafua ai manu'a tuga po'o le oti;
  • sauaga e ono mafua ai se manu'a tuga po'o le oti; ma/poo
  • ave naifi ma/po'o isi a'upega mata'utia.

2.3 E le'i manuia Surrey ina ua tu'uina atu vaegatupe i Vaega e fa'atalosagaina VRU e ui lava o vaega uma o lo'o siomia ai o lo'o fa'atupeina e le Ofisa o le Fale VRU. 

2.4 O VRU na filifilia e fa'atatau i fa'amaumauga o solitulafono sauā. O le mea lea, a'o i ai i Surrey se tali fa'apa'aga malosi ma ofo atu i le fa'atautaia o le SV, e le'o fa'atulafonoina uma. O le i ai o se VRU ma le fa'atupega o lo'o fa'apipi'i i ai o le a fesoasoani e foia ai lenei fa'afitauli, ma na fa'ailoa mai o se popolega i le taimi o le asiasiga. O lo matou malamalama o le a leai se isi tupe e taloina ai VRU fou.

2.5 Ae ui i lea, i le 2023 o le Serious Violence Tiute (SVD) o loʻo faʻatinoina lea o Surrey Police o se pulega faʻapitoa ma o le a i lalo o se tiute faaletulafono e galulue ai ma isi pulega faʻapitoa, pulega talafeagai ma isi e faʻaitiitia ai sauaga ogaoga. O lea ua fuafua ai o le fa'atupega o lo'o tu'uina atu e ala i le SVD o le a fesoasoani e fa'amalosia ai le faiga-pa'aga, tu'uina atu se su'esu'ega o mana'oga fa'ata'atia i ituaiga uma o SV ma maua ai avanoa mo le fa'atupeina o poloketi - lea o le a fesoasoani i le Surrey Police e fo'ia sauaga matuia i tupulaga ma ana paaga.

2.6 O le lipoti a le HMICFRS o lo'o tu'uina mai ai fautuaga e fa i le aofa'i, e ui o le lua o na fa'atonuga o lo'o taula'i atu i malosiaga VRU. Ae ui i lea, o fautuaga e mafai ona iloiloina e tusa ai ma le Tiute fou o Sauaga Matutua.

3. Tali i Fautuaga

3.1       Fautuaga 1

3.2 E oo atu i le aso 31 Mati 2024, e tatau i le Ofisa o le Fale ona fa'amalamalamaina faiga mo iunite fa'aitiitia sauaga e fa'aoga pe a iloiloina le aoga o fa'alavelave ua fuafuaina e fa'aitiitia ai sauaga ogaoga i tupulaga talavou.

3.3 Surrey e le o se vaega o le VRU, o lea o nisi o elemene o lenei fautuaga e le fetaui tonu. Peita'i e pei ona ta'ua i luga, o lo'o iai se fa'ata'ita'iga fa'apa'aga malosi a Surrey lea ua uma ona tu'uina atu elemene o se VRU, e mulimulita'i ile faiga ole Soifua Maloloina a le Malo e fo'ia ai sauaga ogaoga a le autalavou ma fa'aoga le SARA Fa'afitauli Fa'afitauli e iloilo ai "mea e aoga".

3.4 Ae ui i lea, o loʻo i ai le tele o galuega o loʻo faʻatinoina i le taimi nei (taʻitaʻia e le OPCC) i le sauniaina o Surrey mo le faʻatinoina o le Tiute Matutua Sauaga.

3.5 O le OPCC, i lana matafaioi taloina, o loʻo taʻitaʻia galuega e atiaʻe se Suʻesuʻega Manaoga Faʻataʻitaʻi e logoina ai le Tiute Matutua i Sauaga. O se iloiloga mai le vaaiga a leoleo ua faia e le Ta'ita'i fou mo Sauaga Matuia e malamalama ai i le faafitauli i Surrey ma ua talosagaina ai se talaaga o faafitauli mo Sauaga Matutua, e aofia ai le Serious Youth Violence. O lenei oloa o le a lagolagoina uma le taʻiala faʻatonutonu ma le SVD. “Sauaga Matutua” e lē o faauigaina i le taimi nei i totonu o la tatou fuafuaga e pulea ai ma o loo faaauau pea galuega ina ia mautinoa o loo malamalama uma elemene o sauaga ogaoga, e aofia ai sauaga matuia a tupulaga.

3.6 O le ki i le manuia o lenei faigapa'aga o lo'o galue mo le fa'atinoina o le Tiute Matutua o Sauaga o le fa'atatau lea o le fa'atinoga o lo'o iai nei ma fa'atusatusa i taunu'uga pe a fa'aofi mai le ta'iala e fa'aitiitia ai sauaga. I le avea ai o se vaega o le SVD o loʻo faʻaauau, o le faiga faʻapaʻaga i totonu o Surrey o le a manaʻomia le faʻamautinoa e mafai ona matou iloiloina le gaioiga ma faʻamalamalamaina foliga manuia.

3.7 I le avea ai o se faiga faapaaga, o loʻo faʻaauau pea galuega e filifili ai le faʻamatalaga o Sauaga Matuia mo Surrey ma faʻamautinoa e mafai ona faʻasoa faʻamatalaga talafeagai uma ina ia mautinoa e mafai ona faia lenei faʻataʻitaʻiga. E le gata i lea, e ui lava i se tulaga faʻatupe e le tutusa, Surrey Police o le a faʻamautinoa tatou te fesoʻotaʻi ma VRU o loʻo iai ina ia malamalama ma aʻoaʻo mai nisi o latou poloketi manuia ma le le manuia, ina ia mautinoa tatou te faʻateleina punaoa. O lo'o fa'atinoina nei se iloiloga o le meafaigaluega mo le Autalavou Endowment Fund e fa'amautu ai pe iai ni avanoa i totonu.

3.8       Fautuaga 2

3.9 E oo atu i le aso 31 o Mati 2024, e tatau i le Ofisa o le Aiga ona atiina a'e atili su'esu'ega fa'atasi ma a'oa'oga mo iunite fa'aitiitia sauaga e fa'asoa a'oa'oga ma isi.

3.10 E pei ona otooto atu, e leai se VRU a Surrey, ae matou te tuuto atu i le atinaʻeina o la matou paaga e tausisia le SVD. E ala i lenei tautinoga, o loʻo i ai fuafuaga e asiasi i VRUs ma Non-VRUs e malamalama ai pe faʻafefea faiga lelei ma pe faʻapefea ona faʻatinoina i Surrey i lalo o le SVD faʻataʻitaʻiga.

3.11 Na auai talu ai nei Surrey i le Konafesi a le Ofisa o le Fale mo le faalauiloaina o le SVD ma o le a auai i le Fonotaga a le NPCC ia Iuni.

3.12 O loʻo taʻua e le lipoti vaega eseese o faiga sili ona lelei mai VRU ma o nisi o nei mea ua uma ona faʻatulagaina i totonu o Surrey e pei o:

  • Se faiga fa'alesoifua maloloina lautele
  • Aafiaga Fa'aletonu Tamaiti (ACES)
  • O se fa'ata'ita'iga fa'ailoa fa'alavelave
  • Taimi mo Tamaiti ma Mafaufau i Mataupu Faavae a Tamaiti
  • Fa'ailoaina oi latou e ono a'afia i le fa'aesea (e tele a matou faiga e piki ai tamaiti o lo'o taofia, i latou e lamatia i le fa'aleagaina ma le tele o ofisa faigaluega)
  • Fonotaga Pulega o Tulaga Lamatia (RMM) – pulea i latou e lamatia i le fa'aogaina
  • Fonotaga Tulaga Mata'utia i Aso Ta'itasi – fono fa'apa'aga e fa'atalanoa ai le CYP o lo'o auai i se potu fa'afalepuipui

3.13     Fautuaga 3

3.14 E oo atu i le aso 31 Mati 2024, e tatau i leoleo sili ona faamautinoa ua aoaoina o latou ofisa i le faaaogaina o taunuuga solitulafono a le Ofisa o le Aiga 22

3.15 Taunuuga 22 e tatau ona fa'aoga i solitulafono uma ia na faia ai ni fa'alavelave, a'oa'oga po'o se fa'alavelave fa'atupu mai le lipoti o solitulafono ma e le o se manuia lautele le faia o se isi gaioiga, ma pe a leai se isi fa'ai'uga aloa'ia ua ausia. O le fa'amoemoe ia fa'aitiitia le amio fa'aleaga. E mafai fo'i ona fa'aaoga e fai ma vaega o se faiga mo moliaga fa'atuai, o le fa'aogaina lea o le Checkpoint ma le YRI i Surrey.

3.16 O se iloiloga i Surrey na faia i le tausaga talu ai ma na faʻaalia ai e iai taimi e le o faʻaaogaina saʻo i le vaevaega. O le tele lava o le lē faitioina o le taimi na faia ai se gaioiga a se Aoga ma faailoa atu i Leoleo, o nei mea na aliali mai e sese ona o le toe faaleleia o galuega, ae talu ai e le o se gaioiga a leoleo, na tatau ai ona faaaoga le Outcome 20. 72% o mea tutupu e 60 na su'etusi na fa'aoga sa'o le Taunuuga 22. 

3.17 O se fa'aitiitiga lea mai le fa'atusa e 80% i le Su'etusi o le 2021 (QA21 31). Peita'i o le 'au tutotonu fou o lo'o fa'aaogaina taunu'uga 22 ose vaega ose faiga mo moliaga fa'atuai e 100% fa'amalieina, ma o lo'o fa'atusalia ai le tele o le fa'aogaina o taunu'uga 22.

3.18 O le su'etusi sa faia o se vaega o le fuafuaga faaletausaga o su'etusi. Na ave le lipoti i le Strategic Crime and Incident Recording Group (SCIRG) ia Aukuso 2022 ma talanoaina ma DDC Kemp e avea ma taitaifono. Na talosagaina le Resitara o Soligatulafono e ave i lana fonotaga faalemasina fa'atasi ai ma 'au fa'atino a vaega sa ia faia. O sui o vaega sa fa'atonuina le tu'uina atu o fa'amatalaga i sui ta'ito'atasi. E le gata i lea, o Lisa Herrington (OPCC) o ia lea o loʻo taʻitaʻia le fono a le faʻamasinoga i fafo atu o le faamasinoga, na ia iloa le suʻega ma le faʻaogaina o taunuʻuga uma e lua 20/22 ma sa vaʻaia o loʻo faʻatautaia e le SCIRG. O lo'o faia se isi su'etusi a le Resitara o Soligatulafono i le taimi o le tusiaina o lenei lipoti, ma o le a toe faia se isi gaioiga pe a mae'a le fa'ai'uga o lenei su'etusi pe a iloa le a'oa'oga.

3.19 I Surrey, e tapunia e le vaega Checkpoint mataupu uma na mae'a ma le manuia Checkpoint e fai ma taunu'uga 22 ma e tele a matou fa'afouga, fa'aa'oa'oga ma isi fa'alavelave mo tagata matutua, ma galulue fa'atasi ma Au'aunaga Tau Autalavou (TYS) e tu'uina atu nei mea mo tupulaga talavou. O tupulaga talavou solitulafono uma e o atu i le Checkpoint/YRI 'au vagana ai na'o solitulafono e mafai ona fa'amaonia po'o le mea e talafeagai ai le taofia.

3.20 O le fa'ata'ita'iga i le lumana'i mo le fa'ate'aina i fafo o le Faamasinoga mo Surrey o lona uiga o le a fa'alautele atu le 'au tutotonu ma le tulafono fou i le fa'ai'uga o le tausaga. O mataupu e ui atu i se laulau fa'ai'uga fa'atasi.

3.21     Fautuaga 4

3.22 E oo atu i le aso 31 Mati 2024, e tatau i leoleo sili ona faamautinoa o latou au, e ala i le aoina ma le auiliiliga o faamatalaga, ia malamalama i le maualuga o le le tutusa o ituaiga i sauaga ogaoga a tupulaga i o latou nofoaga.

3.23 Ua talosagaina se talaaga fa'afitauli mo sauaga ogaoga, ma ose aso fa'apolopolo mo lea fa'amae'aina o Aukuso 2023, lea e aofia ai sauaga matuiā a talavou. O taunuuga o lenei mea o le a mafai ai ona malamalama lelei i faʻamaumauga o loʻo umia ma le auiliiliga o na faʻamaumauga e faʻamautinoa ai o loʻo malamalama atoatoa le faʻafitauli i totonu o Surrey. Faʻafesoʻotaʻi i le faʻavaeina o suʻesuʻega manaʻoga mo le faʻatinoga o le SVD, o le a maua ai se malamalamaga sili atu i le faʻafitauli i totonu o Surrey.

3.24 I totonu o nei fa'amaumauga, o le a mafai e Surrey ona malamalama i le maualuga o le fa'aituau i totonu o la tatou eria.

4. Fuafuaga i le Lumanai

4.1 E pei ona ta'ua i luga, o lo'o i ai galuega o lo'o fa'agasolo ina ia malamalama atili i le Sauaga Matuia i Surrey, fa'apea fo'i ma le Sauaga Tulaga a Tupulaga Talavou ina ia mafai ai ona fa'agaoioi galuega fa'atatau i nofoaga vevela. O le a matou faia se auala e foia ai faʻafitauli, faʻamautinoa le galulue vavalalata i le va o le Force, OPCC ma paaga ia malamalama i le lamatiaga ma le aʻafiaga o le SYV i luga o tagata solitulafono, tagata afaina ma le alalafaga, ma le amanaia o manaoga o Tiute Matutua.

4.2 O le a matou galulue faʻatasi i se fuafuaga faʻa-paaga e faʻatulaga ai faʻamoemoega ma ia mautinoa o loʻo i ai le galulue faʻatasi i totonu o le faʻataʻitaʻiga tuʻuina atu. O le a fa'amautinoa ai e leai se toe fa'aluaina o galuega po'o talosaga fa'atupe ma fa'ailoa ai le va o le tautua.

Lisa Townsend
Komesina o Leoleo ma Solitulafono mo Surrey